Birlikte Hareket Etme

Ermeni soykırımından 100 yıl sonra, 2015 yılının güzünde biz – Türkiyeli, Ermenistanlı ve Almanyalı, çoğunlukla genç insanlardan oluşan bir grup – Ermenistan Cumhuriyetinde Gümrü, Aragatsotn, Eçmiatsin ve Erivan’ı ziyaret ettik. Evlere misafir olduk ve insanlarla eski zamanları konuştuk.  Ailelerinin, komşularının tarihte neler yaşadıklarını sorduk. Güncel hayatlarını ve gelecek için düşüncelerini merak ettik. Bizi sıcacık bir şekilde ağırlayan ev sahipleri de bize sorular soruyorlardı: Bizi merak ediyorlardı, tarihe nasıl baktığımızı, neler yaptığımızı, neler düşündüklerimizi sual ediyorlardı. Türkiyeli arkadaşlara, Soykırımı tanıyıp tanımadıkları soruluyordu. Tanıma ve af dilemeyi de içeren gerçek bir barışma için ne yapabileceklerimiz ve yapmak istediklerimiz irdeleniyordu.

Çıkarttığımız yol dergisinde, bu yolculuk esnasında edindiğimiz izlenimleri, yaşadığımız duyguları ve öğrendiğimiz bilgileri topladık. Yazılarımızı, bütün bu tecrübelerimiz yeni, taptaze ve işlenmemişken derledik, gezideyken, birlikteyken yazdık, birbirimizle ve ziyaret ettiğimiz insanlarla konuşurken, paylaşırken, kendimizi ve etrafımızdakileri yeniden keşfederken kaleme aldık.

İlk planımız, soykırımın izini sürerek, tehcir yollarında İstanbul’dan Erivan’a yol almaktı. Büyük felaketin başlangıcı kabul edilen 24 Nisan’da Ermeni aydınların ölüme yollandıkları Haydarpaşa Garı’ndan yola koyulacak, gönderildikleri Ayaş ve Çankırı kamplarında sürecektik aydınların izini. Tehcir yollarında, Türkiye’nin doğusunu, Kürt bölgelerini, tarihi Batı Ermenistan’ı gezecektik, Dersim, Varto ve Ağrı’ya gidecektik.

Hayatta kalan birçok insan için kurtuluş olan yollarını aşarak o zamanlarda Rus İmparatorluğu (1917’ye kadar), sonra da birinci Ermenistan Cumhuriyeti (1918-1920) olan Ermenistan’a gidecektik, Gürcistan‘dan geçerek. Ermenistan’da Gümrü, Aragatsotn vilayetinin köyleri, Eçmiatsin ve Erivan vardı yolumuzda.

Ancak Türk Silahlı Kuvvetleri ile PKK arasında yeniden çatışmaların başlaması ve DAİŞ terörizmi bizim güvenli bir şekilde Anadolu’da yol almamızı engelledi. Tarih boyunca bunca kırım, tehcir ve acı görmüş Anadolu toprakları, o günlerde yeniden bombaları, göçleri, kan ve gözyaşını yaşıyordu.

Üzülerek Türkiye gezisini iptal ettikten sonra katılımcılar, 2016 yılının baharında Anadolu’yu İstanbul’da aradılar ve izlenimlerini Ermenistanlı arkadaşlarla paylaşarak magazinin ek sayfalarını oluşturdular.

Son aylarda tüm yörede yaşadığımız, karşılıklı ilişkilerin ve güvenliğin eksilmesine karşın biz birlikte çalışmakta ısrarcıyız. Birlikte çalışarak ve paylaşarak geçmişteki ve günümüzdeki sorunların üstesinden gelebileceğimize inanıyoruz.

Gezi ve yol dergisi, Acting Together / Birlikte Hareket Etmek projesi dahilinde hayat buldular. Almanya Dışişleri Bakanlığı tarafından fonlanan bu proje, DVV International ve partnerleri, Ermenistan’da Etnolojik Araştırmalar Merkezi “Hazarashen”, Türkiye’de 2015 yılında Tarih Vakfı, tarafından yürütülmekteydi.

Projenin amacı, yetişkin eğitimi, gazetecilik, sözlü tarih ve sanat yardımıyla Türkiye ve Ermenistan halkları arasında köprüler kurmaktı.

Bu derginin ana eksenini oluşturan bütün hikayeleri, acı ve güç dolu anılarını bizimle paylaşan tüm insanlara en derin teşekkürlerimizi sunuyoruz. Umudumuz, bu projenin halklarımız ve toplumlarımız arasında açık ve dürüst bir iletişime yol açmasıdır.

Acting Together / Birlikte Hareket Etmek Ekibi